Грамадская арганізацыя «Ахова птушак Бацькаўшчыны» (АПБ) абвясціла птушку 2021 года: на змену глушцу ляціць ляляк.

Звычайны ляляк (рус. Козодой обыкновенный) – адзіны прадстаўнік атраду лялякападобных у Беларусі. А ўсяго ў свеце — каля 120 відаў з гэтага атраду. Руская назва, як і ў многіх іншых еўрапейскі мовах, — калька з лаціны. Яно паказвае на сувязь гэтага віду з пашамі і свойскай жывёлай, вакол якой птушкі лавілі насякомых.
 Пакуль ляляку не пагражае знікненне, але ў нас ёсць толькі ацэнка колькасці ў Беларусі 1997 года: 35 000 — 50 000 пар на гнездаванні. Нярэдкія выпадкі гібелі ад аўтамабіляў, бо лелякі чамусьці любяць адпачываць на лясных дарогах. Гэтай праблемай мы хацелі б заняцца ў наступным годзе ў першую чаргу. Акрамя таго, як і ўсе птушкі, якія гняздуюцца на зямлі, лелякі пакутуюць ад знішчэння гнёздаў наземнымі драпежнікамі.
Ляляк памерам з голуба, з даўжэйшымі крыламі і хвастом. Даўжыня цела да 29 см, размах крылаў да 64 см. Вага не перавышае 100 г.
Убачыць леляка ў дзікай прыродзе — вялікая ўдача, і не толькі таму, што ён актыўны толькі ў прыцемках і ноччу. Гэтая птушка — майстар маскіроўкі, яго апярэнне практычна зліваецца з колерам лясной падсцілкі ці кары дрэва. Прыжмурыўшы свае вялікія вочы, птушка становіцца днём незаўважнай як для чалавека, так і для птушак-драпежнікаў. Кароткія пальцы не прыстасаваныя для абхоплівання галін, і ляляк, напэўна, адзіны від у нас, які сядае ўздоўж галіны!

Ляляк мае ўнікальную дзюбу. Закрытай яна выглядае вельмі маленькаю. Але варта птушцы адкрыць яе, як мы ўбачым незвычайна шырокі рот. Разам з раснічастым пер'ем па краях дзюбы, гэта не толькі выдатнае прыстасаванне для лоўлі на ляту жукоў і начных матылькоў, але сродак запалохвання ворагаў.
       Ляляк не турбуе сябе будаўніцтвам гнязда. Кладку з двух яек самка робіць адразу на лясной падсцілцы, часцей за ўсё ў сасновым лесе. Пра прысутнасць леляка можна даведацца па яго працяглай манатоннай трэлі, якая нагадвае тарахценне матацыкла.
     На зімоўку ў верасні нашыя лелякі адлятаюць у Паўднёвую Афрыку, а вяртаюцца толькі ў канцы красавіка.

 

Глушэц абраны птушкай 2020 года!

    Глушэц — гняздуючы аселы від з атраду курападобныя. Распаўсюджаны вельмі нераўнамерна па ўсёй тэрыторыі Беларусі, але часцей сустракаецца ў паўночных раёнах і на ўсходзе. Старыя ацэнкі колькасці 8000 — 9000 асобін. Гэта таёжны, паўночны від і ў сувязі са зменай клімату ён паступова паўсюль па Беларусі знікае. Асабліва катастрафічнае становішча цяпер на захадзе і поўдні краіны – у Белавежскай пушчы сто гадоў назад жылі сотні глушцоў, а цяпер ён тут амаль знік.

    У Беларусі жывуць два падвіды глушца: заходнееўрапейскі і сярэднярускі. У песні заходнееўрапейскага падвіду ёсць характэрны элемент «корак» (“пробка”), таксама чорнае бруха амаль не мае белых плям, і ён больш буйны, чым усходняя раса. На жаль, колькасць заходнееўрапейскага падвіду нізкая: не перавышае 500 асобін.

 

 Птушкай 2019 года ў Беларусі стаў вялікі арлец

Вялікі арлец - адна з самых рэдкіх драпежных птушак Еўропы. Знаходзіцца пад пагрозай знікнення. У лясах Сінявокай насяляюць 120-150 пар птушак гэтага віду - больш, чым ва ўсім Еўрасаюзе.

На дадзены момант вялікія падворлікі адправіліся на зімоўку на поўдзень. За іх міграцыяй і перамяшчэннем ў Грэцыі і Афрыцы спецыялісты АПБ (а таксама ўсе жадаючыя) змогуць сачыць на карце: на 8 падворліка прымацаваныя спецыяльныя перадатчыкі.

Каб захаваць папуляцыю вялікага арляца ў Беларусі, «Ахова птушак Бацькаўшчыны» ужо некалькі гадоў праводзіць акцыю «Выратуй арляня!». Так, арганізоўваюцца экспедыцыі па пошуку гнёздаў гэтых птушак, каб выяўленыя ўчасткі пасля ўзяць пад ахову. На кантролі і ўжо вядомыя гнёзды - з мэтай прадухілення шкоды, які нядбайныя грамадзяне могуць нанесці рэдкай птушцы.

«Ахова птушак Бацькаўшчыны» выбрала птушку 2018 года

(лат. Carduelis carduelis).

Ёй стаў чорнагаловы шчыгол.
Птушка яркая, прыкметная. Нездарма англічане празвалі яе Gоldfіnсh — залаты ўюрок. Упадабаныя месцы гнездавання шчыгла — гарадскія зялёныя насаджэнні, сады, лясныя ўзлескі. У красавіку птушкі разбіваюцца на пары. Песня — звонкія, нягучныя і лёгка запамінальныя трэлі. Птушанят шчыглы выкормліваюць насякомымі. Асабліва любіць гэты від лісцевую тлю на маладых парастках.

З гэтай прыгожай птушкай прасцей за ўсё пазнаёміцца восенню ці зімой. Пусткі па ўскраінах гарадоў з зараснікамі чартапалоху — любімыя месцы шчыглоў. Іх улюбёны корм у гэты час — насенне пустазелля (дзядоўніку, чартапалоху, лопуху, асоту, васілька, цыкорыю і многіх іншых). Зграйка шчыглоў, якая корміцца на кусце чартапалоху, — гэта вельмі прыгожа!

Чалавек незнарок стварае гэтаму віду праблемы, на якія АПБ хоча звярнуць увагу ўсіх беларусаў.

— Шчыглы выбіраюць для гнездавання зялёныя насаджэнні населеных пунктаў, у тым ліку прыдарожныя палосы, паркі, скверы. Але ў апошнія гады ўсё больш востра стаіць праблема моцнай і часта неабгрунтаванай абрэзкі многіх дрэў, калі ад дрэва застаецца адзін ствол-слупок. Яшчэ вялікая праблема — поўная выразка дрэў і кустоў, зялёных зон для гарадской забудовы, для пракладкі камунікацый і па іншых прычынах. З-за гэтага прыдатныя месцы для гнездавання шчыглоў, ды і іншых відаў птушак, скарачаюцца. Акрамя таго, шчыглы сілкуюцца насеннем пустазелля, асабліва ў зімовы час. Выкошванне пустак пакідае іх галоднымі зімой.

Застаецца і праблема катоў: гэтыя драпежнікі палююць і забіваюць многіх птушак, у тым ліку і шчыглоў. Мы будзем працягваць акцыю з заклікам вешаць на катоў, калі яны гуляюць на вуліцы, званочкі, — расказвае спецыяліст АПБ па прыродаахоўных пытаннях Сямён Левы.

Якім будзе год шчыгла? Птушка 2018 года «загняздуецца» на фасадзе дома ў г. Карма на Гомельшчыне, і нездарма: у 2017 годзе шчыгол стаў афіцыйным сімвалам-птушкай Кармянскага раёна. А для моднікаў АПБ запускае ўнікальную «птушыную» серыю світараў сумесна з «LSTR-адзеннем» — менавіта шчыгол стане «першай ластаўкай».

Сумесна з Нацыянальным банкам і Белпоштай плануецца традыцыйны выпуск манеты і маркі з выявай птушкі года. У гарадах і райцэнтрах пройдуць экскурсіі «У пошуках птушкі года», а на тэрыторыях, якія аблюбавалі гэтыя птушкі, з'явяцца папераджальныя таблічкі «Тут спявае шчыгол — птушка года!». Дарэчы, спампаваць макет шыльды і паставіць у патрэбным месцы зможа кожны на сайце АПБ. Там жа вы знойдзеце прэзентацыю пра жыццё птушкі 2018 года, дзе можна паслухаць яе голас. У планах шмат акцый — сачыце і далучайцеся.

Птушкай 2017 года ў Беларусі аб'яўлены жаўрук-смяцюх

     У Беларусі птушка знікае і занесена ў Чырвоную кнігу. Жаўрук -смяцюх - адзін з 4 відаў жаўрукоў, якія сустракаюцца ў краіне. Акрамя яго, у рэспубліцы гняздуюцца яго "браты" - палявы і лясны жаўрукі, а рагаты прылятае да нас на зіму з поўначы. Можна ўбачыць аднаго або парамі, радзей невялікімі групкамі. У адрозненне ад іншых жаўрукоў, часта спявае на зямлі. Галоўныя пагрозы знікнення чубатых жаўрукоў - змена месцаў пражывання з-за касьбы ў гнездав перыяд, прымянення пестыцыдаў, палявання катоў і сабак, турбота ў гнездавой перыяд чалавекам.

     "Птушка года" - кампанія, у якой можа паўдзельнічаць кожны, выбраўшы сабе кірунак па душы: творчыя конкурсы, асветніцкія мерапрыемствы, работа па ахове прыроды. Кожны напрамак па-свойму каштоўны. Толькі разам мы можам дапамагчы жаўруку-смяцюху з знікаючага віду стаць гаспадаром не толькі 2017 года, але і тых месцаў, на якіх ён жыве ўжо шмат гадоў 

        Птушка-2017 "загнездзмцца" на плакатах у метро, ​​а таксама па традыцыі стане  галоўным героем графіці  на адным з дамоў Мінска. Сумесна з Нацыянальным банкам Беларусі і РУП "Белпошта" плануецца традыцыйны выпуск манеты і маркі з выявай птушкі года. У гарадах і райцэнтрах пройдуць экскурсіі "У пошуках птушкі года", а на клумбах і ў парках, якія прыйшліся па душы чубатаму жаўруку, з'явяцца папераджальныя таблічкі "Асцярожна, птушка года!". Самых маленькіх удзельнікаў "Птушкі года" чакаюць конкурсы. У гэты раз рабяты будуць маляваць плакаты на тэму "Выратуй жаўрука-смецюха!", А 5 чэрвеня, у Сусветны дзень аховы навакольнага асяроддзя, па ўсёй краіне пройдзе конкурс "Птушка-арт", дзе трэба пабудаваць з людзей сілуэт птушкі.

Нагадаем, што на другія выхадныя мая адзначаецца яшчэ адно вельмі вядомае «птушынае» свята - Сусветны дзень мігруючых птушак.

Дарослыя і дзеці добраўпарадкоўвайце месцы рассялення вадаплаўных птушак, вывешвайце новыя кармушкі, шпакоўні і іншыя "птушыныя хаткі"!